30.5.07

"Gwneuthurwyr Newid"

Atgoffodd gyfeiriad at araith Bill Clinton i Gynhadledd flynyddol y Blaid Lafur ar y neges gyntaf ar flog Amanwy y term gwleidyddol hynod hwnnw - change makers (neu wneuthurwyr newid). Mae'n derm sydd yn anesmwyth i 'nghlust i. Wrth astudio mwy a mwy o hanes, dwi'n gweld "actorion" mewn sefyllfaoedd yn hollol gaeth i'w hamgylchiadau ac yn methu ymddwyn ar unrhyw fath o egwyddor yn llawer amlach na'r hyn byddai rhywun yn ei ddisgwyl.

Mae ieithwedd newid yn daten boeth yng ngwleidyddiaeth Prydain ar hyn o bryd. Mae'r SNP yn addo newid yn yr Alban ac mae pawb ar bigau'r drain am y newid mawr yn Downing Street. Yn y discourse (oes na air Cymraeg da am discourse?) Prydeinig cyhoeddus presennol, mae na frwydr sylweddol dros newid.

Pan atebais fy nghwestiwn fy hun am beth fyddai argraff fwyaf parhaol degawd Tony Blair wrth y llyw tua pythefnos yn ôl, cynigais mai'r newid yn y ffordd mae'r Senedd (a'r Cabinet) yn ymwneud â llywodraethu oedd hynny. Beth oedd prif thema araith Gordon Brown wedi i John McDonnell a Michael Meacher fethu cael digon o bleidleisiau i gefnogi ymgyrch i arwain y Blaid Lafur ond ceisio newid y ffordd mae'r llywodraeth yn ymwneud â'r Senedd a'r boblogaeth yn lledaenach.

Mae hynny'n rhywbeth sydd yn codi'n aml yn y darn cyfoglyd yma'n y Guardian am Brown yn ogystal. Mae sefyllfa Brown yn un anodd - ar yr un llaw, mae'r Blaid Lafur wedi ennill tri etholiad cyffredinol yn olynol ac fe ddylai Brown, felly, fod ddigon parod i gymryd y clod am lwyddiannau'r llywodraeth. Ar y llaw arall, mae Llafur yn dra amhoblogaidd (er eu bod nhw'n dringo'r polau piniwn, maen nhw'n dal i fod ar ei hôl hi) ac os y clyma Brown ei hun yn rhy dynn at y gorffennol, fe allai'r gwrthbleidiau roi'r bai arno am yr hyn sydd wedi mynd o'i le. Yn symlach na hynny, hyd yn oed, fe allai'r gwrthbleidiau ddweud bod angen cael gwared ohonno jyst er mwyn cael gwared ohonno, h.y ei fod wedi mynd yn stêl.

Tacteg David Cameron yw ceisio lliwio'i hun fel gwir etifedd llwyddiannau Blair a gwneud i Brown ymddangos yn hen ffasiwn ac amharod i barhau gyda diwygiadau e.e yn y gwasanaethau cyhoeddus. Dyna oedd union ddadl George Osbourne y bore 'ma (Mercher) ar Today (gwrandewch eto yma) - disgrifio Llafur fel plaid sy'n llithro'n ôl i'r chwith ac hawlio'r tir canol yn ô'r i'r Blaid Geidwadol. Byddai dewis y Toriaid i greu'r llywodraeth newydd yn dod â'r newid sydd ei angen ar ôl deng mlynedd o Lafur, ond fe fyddai'r rhannau gorau o etifeddiaeth Tony Blair (fel rhoi mwy o bwer i ddoctoriaid ayb) yn aros - mae Osbourne wedi dadlau hyn ers tro, gweler e.e. Y ddwy hollt enfawr yn ei ddadl bore ma oedd dweud mai dod â dewis i'r gwasanaethau cyhoeddus oedd un o lwyddiannau Blair a hwythau wedi gollwng y Patients' Passport a rwdlan gwadu bod polisi newydd y blaid ar ysgolion gramadeg yn mynd yn erbyn yr egwyddor o ledu dewis ymhellach.

Dwi'n meddwl bod George Osbourne yn wleidydd da - mae'n amlwg yn ddyn clyfar iawn - ond wn i ddim pa mor llwyddiannus bydd rhoi'r cyd-destun yma i'r ddadl. Wedi dweud hynny, wn i ddim pa lwyddiant ddaw i Brown chwaith. Mae'r ddwy garfan yn trio defnyddio'r un ddadl i hudo'r cyhoedd. "Fe fydd y pethau sy'n gas gyda chi yn mynd - fyddai ddim yn sbinio fel Tony - ond fi oedd yn gyfrifiol am y pethau gorau i gyd yn ystod y degawd diwethaf." "Fe fydd y peth sy'n gas gyda chi yn mynd - y Blaid Lafur - a ni fydd yn cadw'r pethau gorau i gyd am y degawd diwethaf i fynd."

Does na ddim digon le i'r ddwy blaid ddadlau mor debyg i'w gilydd. Mae'r gair newid yn enwedig yn cael ei wasgu'n ddifrifol. Tair munud oedd cyfweliad Osbourne y bore ma, a hynny ar y rhaglen lle mae'n debygol o gael yr amser hwyaf i siarad. Fe fydd hi'n ddiddorol gweld sut bydd ieithwedd newid a pharhâd yn ffurfio discourse ymgyrch yr etholiad cyffredinol nesaf.

(Allen i ddim ysgrifennu neges am newid mewn cyd-destun Blair/Cameroonaidd heb sôn am y clip isod, er ei fod ychydig yn predictable)

25.5.07

Disgiau'r Ynys Bellenig

Dechreuodd ffrind i mi grwp ar Facebook mewn "egwyl" o'i adolygu a gofyn i bawb bostio beth fydden nhw'n dweud wrth Kirsty Young ar Radio 4 tasen cyfle ni'n dod i oleuo'r genedl ar fore Gwener (sy'n gwneud i mi gofio mod i wedi anghofio gwrando bore ma!) ar Desert Island Discs.

Fe gymerais i "egwyl" ddoe a dewis rhain fel fy rhai i ...

1. Bach: Partita i'r ffidil yn d leiaf - V: Ciaccona (Arthur Grimaux)
2. It Ain't Me Babe - Bob Dylan
3. Absolute Beginners - David Bowie
4. Amelia - Joni Mitchell (fersiwn byw ar 'Shadows and Light')
5. Er Cof am Blant y Cwm - Meic Stevens (oddi ar 'Ysbryd Solva')
6. I Feel For You - Prince
7. Brahms: Sonata ar gyfer y ffidil a'r piano yn d leiaf - II: Adagio (Wolfgang Schneiderhan a Carl Seemann)
8. Mahler: Symffoni Rhif 2 'Yr Atgyfodiad' - V: Im tempo des scherzos (Simon Rattle, CBSO)

Llyfr: Cerddi - T. H. Parry Williams

Eitem Lwcswri: Bosendorfer grand piano 7"

Un record pe na bae'r lleill yn cael eu hachub - Bach: Partita i'r ffidil yn d leiaf - V: Ciaccona

Pan fyddai'n wleidydd pwerus ac yn dewis beth bynnag fydd Arctic Monkeys y dydd i ennill pleidleisiau'r ifainc, fe gewch chi ddod yn ôl at y neges hon a'i ddefnyddio yn fy erbyn i ...

24.5.07

Difrifol

Dwi wedi dechrau ysgrifennu sawl darn "difrifol" am y trafodaethau clymbleidio yn ystod y dyddiau diwethaf, ond dwi ddim wedi cael digon o amser i'w gorffen. Erbyn i fi gael ychydig mwy o amser i fynd at y cofnod eto, mae'r sefyllfa wedi newid a'r hynny wnes i ysgrifennu yn hollol amherthnasol! Dylen i ddweud rhywbeth am gael eich gadael ar ôl wrth sefyll yn yr unfan.

Ymysg y pethau na fydd bellach yn cyrraedd golau dydd oedd ymosodiad ar y rhai hynny sy'n beirniadu Plaid Cymru am faeddio mynd i glymblaid gyda'r Ceidwadwyr. Efallai bod dadlau'r ffordd yna i weld yn rhyfedd gan mod i wedi mynd am bolemic o blaid cael Llafur yn y llywodraeth yr wythnos ddiwethaf, ond mae na gamddealltwriaeth sylfaenol o'r hyn ydyw Plaid Cymru yn cael ddatgan ar hyn o bryd (e.e yn yr edefyn yma ar maes-e).

Y means i end pob plaid wleidyddol yw cael grym. Dyma gyfle euraid i Blaid Cymru ddangos nad grwp pwyso yn ymladd brwydrau egwyddorol ymrannol mohonni ond plaid wleidyddol uchelgeisiol sydd am wneud y gorau i Gymru o fewn ei gallu. Does na ddim synnwyr yn y dadleuon sy'n lladd ar Blaid Cymru am gymryd eu cyfle i gael grym. Ers iddi gael ei sefydlu, dyw'r Blaid erioed wedi bod yn agos at gael grym a pan mae hi'n cyrraedd y fan honno am y tro cyntaf, mae pawb yn mynd yn ballistic yn eu herbyn am fod eisiau cymryd y cyfle! Rwtsh llwyr.


David "Pretty Boy" Howarth, AS Caer-grawnt

Hefyd, beth ar y ddaear sydd o'i le gyda'r Democratiaid Rhyddfrydol?! Mae hi'n embaras llwyr i mi gael un yn fy nghynrychioli yn San Steffan (Mark Williams) ac un arall yng Caer-grawnt (David Howarth). Cynigwyd yr unig bolisi sydd i'w weld yn uno'r blaid iddyn nhw - sef pleidleisio cynrychioliadol mewn etholiadau lleol - ac maen nhw wedi gwrthod clymbleidio yn y ddau gyfeiriad. Beth maen nhw'n bwriadu ei wneud yn y Cynulliad am y bedair mlynedd nesaf? Gyda dim ond chwech aelod, does bosib y byddan nhw'n cael llawer o ddylanwad. Roedden nhw'n mynd i gael dau yn y Cabinet o dan yr Enfys a chynnig tebyg gan y Blaid Lafur ond mae'n ymddangos eu bod nhw'n fodlon cynhesu eu seddi am bedair mlynedd, hyd yn oed ar ôl cael cynnig datrys raison d'être presennol y blaid. Hollol amaturaidd, hollol ddigyfeiriad.

Beth bynnag, dwi ddim wedi medru gorffen unrhywbeth am y clymbleidio na dim byd arall o bwys gan fy mod i yn gweithio yn eitha caled ar hyn o bryd. Mae fy arholiadau'n dechrau ar ddiwrnod cyntaf mis Mehefin ac yn parhau tan y deuddegfed. Dwi'n trio adolygu'n eitha caled, felly os aiff hi'n dawel yma, nid colli diddordeb mewn blogio (eto!) ydw i ond yn gwneud pethau eraill fel darllen a chysgu. Sôn am gysgu ...

Clymbleidio? ClymPEIDIO!

(maddeuwch i mi am y pennawd)

Mae'r wythnos ddiwethaf wedi bod yn hollol hynod mewn hanes gwleidyddol Cymreig. Mae ceisio dilyn helynt y trafod o bellter fel yma wedi bod yn anodd. Am unwaith, mae tempo newyddion gwleidyddiaeth yng Nghymru yn curo'n gyflymach na fy ngallu i i gadw i fyny gyda'r newyddion diweddaraf!

Dyma'r enghraifft orau posib o "ganlyn" gwleidyddol.

Aeth PC a'r BL i "gael coffi" nôl yn y fflat ym Mae Caerdydd. Gwrthododd PC fynd â phethau'n rhy gyflym gan bod posibiliad o ffling triawdol ar y gorwel. PC oedd y ferch ysgol "ddiniwed" gyda llygaid glas i'r bachgen o ochrau anghywir y traciau y C, yn ei wasgod tweed. Roedd y DRh jyst yn digwydd bod yn y lle iawn ar yr adeg iawn, ond braidd yn ansicr am ei rhywioldeb (creithiau o berthynas orffennodd yn anhaclus gyda'r BL) ac os oedd cael triawd yn mynd i fod yn embaras yn y dyfodol.



Dechreuodd bethau symud mlaen rhwng PC a'r C gyda'r C yn addo ei fod yn ddyn newydd a'i fod wedi newid y tro yma, wir yr. Yn raddol, roedd PC'n teimlo ei bod yn cael ei chymryd yn ganiataol gan y BL ac yn rhad a budr. Rhoddodd y BL un cynnig olaf i PC, ond doedd hynny ddim yn ddigon - gwelai PC fywyd gwell ar y gorwel gyda'i phartneriaid newydd.

Ond! Nid yw popeth mor hawdd â hynny mewn serch!

Yn sydyn, cafodd y DRh draed oer a thynnu'n ôl o'r triawd. Aeth i feddwl yn ddwys am ba gyfeiriad mae'n bwriadu siglo'n y dyfodol. Felly, roedd penderfyniad anodd gan PC i'w wneud. Mynd yn ôl at y BL ar ei gliniau (wotshit) a gofyn am faddeuant a chyfle arall neu aros gyda'r hen rebel a ffonio "escort" i gael help i gwblhau'r triawd.

Dewch nôl yr un pryd wythnos nesa i gael clywed gweddill yr hanes!

20.5.07

Podcastio a Phêl Droedio

Roedd y penwythnos diwetha'n un o'r rhai hynny pan mae niche yn meddiannu sylw'r "genedl" yn ei chyfanrwydd, fel y Grand National, angladd aelod o'r Teulu Brenhinol a rhaglen gyntaf Big Brother (sy'n fuan iawn!). Roedd hi'n cup final day ddoe, wrth gwrs.

Roedd y gem yn ardderchog. Dwi'n dweud hynny fel cefnogwr Chelsea - un brwd ac unllygeidiog. Dwi'n cofio'r tro diwethaf i Man Utd gwrdd â ni yn y rownd derfynol yn fyw iawn. Aeth Kharine y ffordd anghywir ddwywaith ac fe gollodd Dennis Wise ganpunt ... Ond oes wahanol oedd honno!

Mae hi'n galondid gweld dau flogiwr Cymraeg arall yn cefnogi Chelsea - Dogfael a Gwenno. Doeddwn i ddim yn adnabod yr un cefnogwr Chelsea arall tan yn ddiweddar. Ers i ni gael arian Abramovich, maen nhw i gyd yn dod allan o'r cysgodion. A da hynny.

Fy ail dîm yw Werder Bremen. Dwi'n trio dilyn eu hynt cyn belled â phosib, ond mae hi'n anodd iawn heb Sgorio yn Nghaer-grawnt. Yr unig le dwi'n cael newyddion a sylwadau diddorol ar bêl droed tu hwnt i'r ynys hon yw podlediad Football Weekly y Guardian. James Richardson, neu AC Jimmy, gynt o Football Italia sydd wrth y llyw ac mae newyddiadurwyr papur a we y Grauniad yn cadw cwmni iddo. Mae hi'n rhaglen wych ac yn piso ar raglen "gylchgrawn" chwaraeon newydd y BBC - Inside Sport gyda Gabby Logan.

17.5.07

Clymbleidio

Mae gwleidyddiaeth Cymru mewn limbo ar hyn o bryd (fel Groundhog Day yn ôl Vaughan Roderick) gyda'r prif bleidiau yn trafod a bargeinio tu ôl i ddrysau caeedig ynglŷn â phwy bydd yn ffurfio llywodraeth yn y Cynulliad yn dilyn etholiad Mai y trydydd.

Diddorol gweld bod Glyn Davies yn defnyddio pob cyfle a gaiff i wthio'r syniad o gael Clymblaid Enfys yn rheoli. Dwi'n meddwl bod Clymblaid o'r pleidiau lleiafrifol yn y Cynulliad nid yn unig yn syniad drwg ond yn anghywir o ran egwyddor.

Llafur yw'r blaid fwyaf yn y Cynulliad, o bell ffordd. Efallai eu bod nhw wedi bod yn lwcus i beidio colli mwy o seddi ond does dim pwynt edrych ar beth allai wedi bod - nhw sydd â'r nifer fwyaf o seddi, cawson nhw 10% yn fwy na'r pleidiau eraill yn yr etholaethau ac 80,000 yn fwy o bleidleisiau rhanbarth.


Nid fy hoff wleidydd ond Prif Weinidog nesaf Cymru, plîs.

Yn fy marn i, mae'n rhaid i'r Blaid Lafur ffurfio rhan o'r llywodraeth.

Byddai cael y Glymblaid Enfys yn rheoli, llywodraeth a fyddai'n gynghrair anhapus o wahaniaethau sylweddol mewn syniadaeth a phersonoliaethau sydd wedi arfer ymaflyd â'i gilydd, a cael Llafur yn brif wrthblaid, y blaid gyda'r mandad democrataidd cryfaf i lywodraethu, yn groes i bob egwyddor o gael senedd wedi'i hethol i gynrychioli ewyllys y bobl. Doedd 'run o mhleidleisiau i eleni dros y Blaid Lafur, ond, o edrych ar bethau o safbwynt amhleidiol, mae'n rhaid gweld prif blaid y Cynulliad yn rhan o'r llywodraeth.

Dyna pam dwi'n meddwl bod y syniad yn anghywir o ran egwyddor. Fel dywedodd yr Arglwydd Elis-Thomas, "what is important to me from a constitutional point of view is that we should get a government that reflects what the people voted for."


Haul ar fryn diolch i'r Enfys?

Dwi'n meddwl bod y Glymblaid Enfys yn syniad drwg oherwydd rhyfeddodau'r diwylliant gwleidyddol Prydeinig. I ddefnyddio geiriau Elis-Thomas eto, "our problem is I think we're still under the shadow of the Westminster two-party system. That is not the model of Welsh politics and we shouldn't be applying it." Mae etholiad Alex Salmond yn Brif Weinidog yr Alban a chynnwys ei araith gyntaf yn y swydd honno yn dangos bod rhai wedi dechrau meddwl mewn ffordd sy'n gymwys â'r system etholaeth gyfrannol.

Fe fydd hi'n ddiddorol iawn gweld os / sut bydd y diwylliant gwleidyddol Prydeinig yn newid i ddelio gyda'r clymbleidio sy'n debygol iawn o godi gyda phleidleisio cyfrannol. Fodd bynnag, fel saif pethau ar hyn o bryd, dwi ddim yn meddwl bod neidio i mewn i ben dyfn clymbleidio, h.y y Glymblaid Enfys, yn syniad da o ran datblygiad y ffenomenom newydd yma i Brydain. O anwybyddu'r Gynghrair rhwng yr SDP a'r Rhyddfrydwyr, yr unig glymblaid effeithiol alla i feddwl amdani mewn hanes gwleidyddol Prydeinig diweddar yw'r ddealltwriaeth rhwng yr Ulster Unionists a'r Ceidwadwyr tan iddi ddadfeilio ar ôl y Sunningdale Agreement. (dwi'n anwybyddu unrhywbeth cyn 1945 am resymau cymhleth a (chymharol) anniddorol - dwi am drio peidio ailadrodd fy adolygu yma!)

Mae'n rhaid datblygu diwylliant o gyfaddawdu a chlymbleidio yng Nghymru ac yn yr Alban, ac, ar ôl dim ond wyth mlynedd o bleidleisio cyfrannol, dwi'n ofni byddai cael Clymblaid Enfys i lywodraethu yn naid rhy bell i'r tywyllwch mewn gwlad sydd â'i gwleidyddion wedi arfer yn rhy dda â dadlau, nid cydweithio a phleidiau sydd yn rhy aml yn diffinio eu hunain yn erbyn eu gwrthwynebwyr, nid yn ôl yr hyn gallai gael ei gyflawni er budd y bobl.

16.5.07

Rhod y Rheolwyr

Ar ôl tymor gweddol dawel o hiring and firing yn y Premiership (heblaw am saga Charlton a West Ham, a pan gollodd Chris Coleman ei swydd yn Fulham - penderfyniad hollol dwp), mae 'na ffrwydriad wedi digwydd ers diwrnod ola'r tymor. Gadawodd Sam Allardyce Bolton cwpwl o gemau cyn diwedd y tymor ac erbyn hyn mae wedi cymryd drosodd gan Glenn Roeder yn Newcastle, wedi iddo neidio cyn iddo gael ei wthio. Mae Stuart Pearce wedi cael y sac gan Man City ond dydi Paul Jewell (adawodd Wigan ddiwrnod ar ôl i'r tymor orffen) ddim am gymryd drosodd. Yn ôl ei is-reolwr, Stuart McCall (nes i gwrdd ag ef yn ystod Cynhadledd Geltaidd yn Aberystwyth dau haf yn ôl. Roedd ar gwrs i gael trwydded A FIFA, un cam o dan y drwydded sydd arnoch chi i reoli ar y lefel uchaf erbyn hyn. Dyn neis iawn.) mae Neil Warnock wedi rheoli Sheffield United am y tro olaf - mae cyfarfod i'r wasg yn Bramall Lane yfory.


Warnock a Jewell ar ddiwrnod ola'r tymor - dau begwn

Am unwaith, nid yw'r penawdau am reolwyr yn gadael ei swydd am Jose Mourinho, a da hynny! Dwi'n siwr bydd rhai o'r newidiadau yma'n troi allan i fod yn rhai synhwyrol. Ond, yn amlach na pheidio, nid yw newid rheolwr yn delio gyda'r problemau sydd yn effeithio'r canlyniadau ar y cae. Mae Wigan, oedd yn ei chael hi'n anodd i ddenu chwaraewyr gydag "enwau mawr" yn barod, wedi penodi nobody llwyr - nid syniad gorau'r Cadeirydd. Ar y llaw arall, weithiau mae'n rhaid rhoi'r bai ar y rheolwr a neb arall - er bod Stuart Pearce yn cwyno am beidio cael digon o arian, doedd y chwaraewyr a brynodd gyda'r hyn oedd ar gael jyst ddim digon da - Samaras a Corradi unrhywun? Ac mewn newyddion arall, fe sbowtiodd Big Sam beth mae pob rheolwr newydd Newcastle yn gorfod gwneud, sef galw'r tim yn "massive / big / huge" club yna llyfu tin y cefnogwyr - dylyfu gen.

Mae rownd derfynol Cwpan yr FA penwythnos yma, gyda llaw, a'r newyddion da o safbwynt Chelsea yw bod tri chwarter y tim yn cael llawdriniaethiau heb ganiatâd Mourinho a bod Hilario, ein trydydd gôl-geidwad, yn "mynd i wneud Huth" ac arwain y llinell. Mae hi'n mynd i fod yn benwythnos hir, dwi'n meddwl ...

13.5.07

Eurovision

Es i 'barti Eurovision' neithiwr. Roedd na rhyw ddau ddwsin ohonon ni'n gwylio yn stafell gyffredin un o hosteli'r Coleg ac roedd gan bawb ddigon i'w ddweud felly nes i ddim clywed llawer o'r caneuon mewn gwirionedd. Es i â chwpwl o boteli o Amstel, o'r Iseldiroedd, a Staropramen, o'r Weriniaeth Siec gyda fi. Wrth gwrs, doedd 'run o'r rhieny wedi llwyddo i gyrraedd y rownd derfynol ...

Mae rhai o'n ffrindiau yn hoff iawn o'r Eurovision. Bron iddi fynd yn ffeit go iawn rhwng dau ffrind dros sawl gwaith mae'r Deyrnas Unedig wedi bod yn fuddugol (pump, gyda llaw). Roedd llawer o waith cynllunio wedi mynd mewn i'r noson. I gychwn, roedd pawb yn dewis baner fechan ar hap ac yn mabwysiadu'r wlad honno. Rwsia oedd fy ngwlad i - tair merch mewn siwtiau du yn canu geiriau dodgy iawn (e.e rho geiriosen ar ben fy nghacen - wyt ti am fwyta fy nharten geirios?) ar dôn eitha di-ddim, Anglo-Americanaidd. Roedd DS a RHR wedi trefnu gem yfed gymhleth oedd yn cynnwys pethau fel "yfed gwerth bys bob tro mae newid cyweirnod a thri bys os digwydd symudiad dramatig yr un pryd", "yfed gwerth dau fys pan fydd tân gwyllt", "gorffen eich diod erbyn diwedd cân eich gwlad" a "gorffen eich diod os bydd dilledyn yn cael ei dynnu."



Nes i ddim cymryd rhan blaenllaw yn y gem - dwi ddim yn un am feddwi'n systematig - ac fe aeth pethau'n fwy cymhleth gyda chyhoeddi'r canlyniadau. Bob tro i wlad roi 12 pwynt i wlad sy'n ei ffinio roedd rhaid yfed ac roedd gan gynrychiolydd y wlad i gael y mwyafswm pwyntiau yr hawl i enwebu rhywun arall i yfed tri bys. Cafodd NJ, cynrychiolydd Serbia, wy Kinder fel gwobr.

Gwaraidd iawn.

Hyd yn oed yng nghacoffani'r stafell gyffredin, roedd hi'n bosib "gwerthfawrogi" y gagendor rhwng diwylliant poblogaidd a diwylliant Eurovision. Dwi ddim yn deall pam bod hyn y bod. Dwi'n meddwl dylai Eurovision fod yn un gangen ar y goeden enfawr honno a elwir yn "ddiwylliant poblogaidd", nid blodyn sydd wedi miwtêtio ar goeden ym mhen draw'r ardd.

Dwi'n meddwl mai dyma effaith mwya'r Rhyfel Oer. Collodd trigolion yr Undeb Sofietaidd ar ddegawdau o canu pop a ffasiynau ac maen nhw'n araf ddal i fyny. Mewn pum mlynedd, bydd rhywun o Facedonia yn canu cân yn defnyddio geiriau Auld Lang Syne ar un o alawon siant y Presbyteriaid Cymreig, dwi'n siwr.

11.5.07

Safle dyn yn y byd

Mae na lot fawr iawn o sôn am hanes yn y cyfryngau ar hyn o bryd. Am bob stori sydd na yn croniclo degawd Tony Blair wrth y llyw, mae na stori arall drws nesa iddi am "beth fydd lle Tony Blair mewn hanes" neu "sut bydd hanes yn edrych ar Tony Blair."

Er mor dda yw peth o'r ysgrifennu, dwi ddim yn rhy hoff o'r syniad o ddarogan "dyma sut bydd hanes yn gweld Blair". I gychwyn, mae canwaith mwy wedi'i sgwennu am Blair nac am unrhyw arweinydd Llafur arall - mae Blair wedi'i osod yn ei le gan haneswyr yn barod. Bydd safle Blair, a chi a fi a phawb arall, mewn "hanes" yn amlwg yn cael ei benderfynu gan bwy bynnag sy'n digwydd bod yn ysgrifennu hanes mewn degawd, hanner canrif neu mileniwm a'u hamgylchiadau nhw. Dyw safle un person mewn "hanes" byth yn aros yn llonydd.

Mae llawer o'r sylwebaeth yn tynnu sylw at fethiannau diweddar polisi tramor y llywodraeth. Mae'r ail erthygl uchod yn cymharu effaith Irac ar Lafur Newydd gydag effaith Vietnam ar raglen Great Society Lyndon Johnson. Dwi'n astudio hanes America ac mae rhyfel Vietnam yn cael ei gofio am nifer fawr o resymau ond mae'r Great Society yn cael ei gofio am waith un dyn: Lyndon Johnson. Yn yr un modd, dwi'n meddwl bydd rhyfel Irac a'r ymladd sy'n parhau i fynd mlaen yno yn cael ei roi mewn darlun lledaenach na "Tony Blair" ar ôl i'r gynnau dawelu.

Bydd y diwygiadau a'r llwyddiannau yn y Gwasanaethau Cyhoeddus yn cael eu cofio ond mae rhoi blaenoriaeth i'r rheiny wedi troi yn rhaid gwleidyddol ym Mhrydain erbyn hyn, gyda cymaint o etholwyr y wlad yn gweithio iddyn nhw. Dwi'n siwr bydd "record investment" mewn addysg ac iechyd yn rhywbeth fydd yn self-perpetuating tan i'r chwyldro gyrraedd.

Dwi'n meddwl bydd Tony Blair yn cael ei gofio am y newidiadau hynny sydd wedi digwydd yn y ffordd mae'r llywodraeth yn ceisio rhedeg y wlad. Mae gan Blair y record bleidleisio waethaf yn Nhy'r Cyffredin gan unrhyw Brif Weinidog erioed ac mae aelodau'r Ty wedi arfer cymaint â mynd yn erbyn doethineb eu plaid erbyn hyn (a Ty'r Arglwyddi x 10) nes y bydd hi'n anodd iawn i rhywun redeg llywodraeth gyda mwyafrif bychan mewn blynyddoedd i ddod. Mae'r wythnos seneddol yn fyrach nac erioed ac mae llai o drafod mesurau ar y llawr na bu erioed o'r blaen.

Mae'r ymchwydd yn y galwadau i gael etholiad cyffredinol yn union wedi i Brown gymryd drosodd fel Prif Weinidog yn dangos pa mor bell ry'n ni wedi mynd o fod yn ddemocratiaeth seneddol i fod yn gymysgedd rhyfedd iawn o gael teulu Brenhinol ac Arlywydd ond bod pob etholaeth yn mynd yn debycach i is-etholiadau bychain.

Cawn weld sut bydd "hanes" yn edrych ar ei newidiadau cyfansoddiadol - yng Ngogledd Iwerddon, yr Alban, yn Nhy'r Arglwyddi ac yng Nghymru - ynghŷd â'r modd mae'r cysylltiad rhwng y llywodraeth a'r senedd wedi newid yn sylfaenol ... Dyna dwi'n gweld fel newidiadau pwysicaf tymor Tony Blair.

Bwrw Blogiau

Er nad yw hi'n hollol amlwg o beth dwi'n sgwennu ar y blog, dwi'n hoffi meddwl am wleidyddiaeth. Yn fwy na hynny, dwi'n hoff iawn o etholiadau. Mae fy niddordeb hanesyddol yn bennaf ar yr hyn a elwir yn ‘high politics’, hynny yw, gwleidyddiaeth personoliaethau a hunan-ddiddordeb coridorau (cefn) pwer, ymhell o ‘fywyd go iawn.’ Rydw i’n gweld etholiadau’n ddiddorol gan mai dyma gyfle’r ‘byd go iawn’ i atgoffa’r gwleidyddion eu bod nhw’n gwrando ar yn gwylio.

Dwi wedi mwynhau dilyn Etholiadau'r Cynulliad yn fawr iawn. Roeddwn i'n aml yn teimlo dylwn i fod yn cyfrannu rhywbeth at yr ymddiddan blogiol ond mae hi'n anodd iawn i rywun oedd mor bell o realiti'r etholiad allu dweud unrhywbeth newydd na diddorol. Dwi wedi cael blas arbennig ar y rhai hynny o'r blogiau sydd wedi bod ar dân yn ystod y cyfnod diweddar (boed yn sylwadau crafog Vaughan Roderick ac Blamerbell, yn adroddiadau o faes y gad (aka Heol y Wig) gan Dogfael, yn aralleiriad o'r party line gan Rhys Llwyd ayyb) - mae gweld cymaint o action blogaidd wedi gwneud i fi eisiau bod yn rhan o'r holl beth eto.

Fues i'n sgwennu erthygl fer ar gyfer y Tincer am yr etholiad echddoe. Roeddwn i fod i roi sylwadau ar sut llwyddodd yr ymgeiswyr lleol gael eu neges ata i. Doedd hynny ddim yn hawdd iawn - dwi mond wedi bod adre ers pythefnos ers canol mis Ionawr! - felly nes i ledaenu'r neges rhyw ychydig. Dwi'n eitha bodlon gyda'r darn gorffenedig, er ei fod braidd yn frysiog.

Unig "neges" y darn oedd rhoi rhybudd bychan i'r rhai hynny oedd yn sôn am yr etholiad fel trobwynt hanesyddol yn y Blaid Lafur. Fues i'n darllen am etholaid cyffredinol 1983 ar ôl dod nôl o America dros yr haf. Ar rhaglen ganlyniadau'r etholiad hwnnw, pan fu gostyngiad tua 10% yn y bleidlais Lafurol ac enillodd y Toriaid y nifer mwyaf o seddi ers oesoedd, dywedodd JohnDaviesHanesCymru bod yr etholiad yn drobwynt maw - bod Cymru nawr yn rhan o'r darlun gwleidyddol Prydeinig, hegemoni'r Blaid Lafur a diwylliant gwleidyddol unigryw Cymreig wedi dod i ben. Yn ystod y rhaglen eleni, dywedodd Richard "Dicw" Wyn Jones bod hwn yn drobwynt mawr - bod hegemoni'r Blaid Lafur yn y de wedi dod i ben.



Cododd y Blaid Lafur yn ddigon buan ar ôl 1983. Dwi'n ymwybodol bod llawer wedi newid ers hynny. Ond dwi'n meddwl bod llawer o'r sylwebyddion wedi bod yn rhy barod i ladd ar gyfleoedd Llafur. O ystyried eu bod yng nghanol slymp canol tymor y Senedd Brydeinig a'u bod mewn grym ers 8 mlynedd yng Nghymru, fe allen nhw wedi gwneud yn waeth. Ac mae'r ffactor sylweddol hwnnw a stopiodd Llafur rhag cael noson drychinebus - yr Annibyns - yn beth cwbl unigryw Gymreig yn niwylliant gwleidyddol Prydain ar hyn o bryd. Os oes unrhyw synnwyr cyffredin gan Lafur yng Nghymru, fe fydd yr etholiad yma'n rhoi cic yn eu tinau - agos at wneud yn wael, dyma lle mae'r gwaith caled yn dechrau ayyb.

Roedd John Davies (aka Tony Benn) yn anghywir ddwywaith a dwi'n ofni bydd Dicw'n anghywir unwaith hefyd.

McFly! Eto!

Doedd y cyfnod yng Nghaer-grawnt rhwng dychwelyd o'r "Gogledd" a mynd adre am y Pasg ddim yn rhyw amser diddorol iawn. Fe ddechreuais i ar rywfaint o waith ond roedd tempo'r gwaith yn hamddenol iawn. Mae gen i fy stafell yn y coleg am 35 wythnos eleni, sy'n golygu fy mod i'n gallu aros ynddi drwy'r gwyliau os hoffen i. Does gan bawb mo'r cyfle na'r cymhelliad i aros yma tu allan i amser tymor.


Flash! Bang! McFly ar y llwyfan!

Fe alla i ddeall hynny'n hawdd. Mae Caer-grawnt yn le high pressure a weithiau mae dyn jyst eisiau dianc. O ymweld â fy annwyl chwaer am dair mlynedd cyn dod yma fy hun, dwi'n gyfarwydd gyda Chaer-grawnt o safbwynt gwahanol. I mi, mae Aberystwyth ar ei orau ym mis Medi - dim myfyrwyr, dim twristiaid - ac mae rhywbeth tebyg yn wir yma. Doedd dim cymaint â hynny o bobl o gwmpas yn ystod y gwyliau ond golygodd hynny bod pawb yn fwy parod i drefnu i wneud "pethau" o flaen llaw, fel coginio, gweld ffilm, gwylio'r teledu neu cael parti gin a chips.

Er mod bleserus oedd y digwyddiadau hynny, uchafbwytn diamau y gwyliau oedd mynd i'r Gyfnewidfa Rawn gyda DH i weld McFly. Fel gwydd darllenwyr rheolaidd y blog hwn, cefais fy mhrofiad cyntaf o gig arena yn yr NEC ym Mirmingham fis Medi 2005 yn gweld McFly. Mae'r Gyfnewidfa Rawn yn ddipyn llai ac roedd ymweliad y band gyda'r dref yn rhan o'u taith "Up Close and Personal" - taith i lefydd lle nad oes arena na neuadd gyngerdd anferth.

Agorwyd y noson gan Lil' Chris. Daeth i amlygrwydd ar raglen Rock School ar Channel 4 lle aeth Gene Simmonds o Kiss i ysgol uwchradd "arferol" a dysgu'r plant sut i rocio a rolio. Dwi'n amau bod Lil' Chris yn cymryd tabledi gwrth-hormon i wneud iddo aros yn "Lil'" am byth. Ar ôl rhywfaint o Ddj-io pseudo-gawsaidd-90au-canol, fe ddaeth McFly i'r llwyfan.


Dougie yn dechrau'r gân olaf

Roedden nhw'n dda iawn. Fe allech chi ddweud lot o bethau cas am McFly a pheidio bod yn bell iawn o'r gwirionedd (roedd eu hapêl i bawb decstio rhyw rif yn y fan a'r lle i dalu £1.50 i brynu eu sengl newydd yn eithaf isel), ond byddai ceisio ymosod ar eu dawn gerddorol yn gam gwag. Dwi ddim yn cofio'r set yn glir iawn erbyn hyn ond roedd na gyfuniad o'r dair albym, gyda mwy yn dod o'r un fwyaf diweddar, wrth gwrs. Daeth Anneka Rice ar y llwyfan hanner ffordd drwodd i ofyn i'r bechgyn recordio cân ar gyfer CD i blant mewn hospis. Fe wrthododd y band o flaen cannoedd o bobl, wrth gwrs.


Noson dda. Hwyl, sbri, cerddoriaeth bop safonol, diod neu ddau - perffaith.