19.12.08

Haleliwia



Mae tipyn o ddiddordeb wedi bod yn y fersiynau amrywiol o ‘Hallelujah’ gan Leonard Cohen yn ddiweddar.

Yn gyntaf, daeth y newyddion bod Brigyn wedi cyfieithu’r gân i’r Gymraeg am y tro cyntaf erioed ac wedi cael caniatâd y dyn ei hun i gael gwneud hynny. Stori allan o ddim byd ar gyfer Wedi 7, BBC Cymru’r Byd a’u tebyg. Beth sy’n fwy diddorol am fersiwn Brigyn, fasen i’n dweud, yw bod neges y gân a natur y geiriau wedi’u newid yn llwyr yn y trosiad i’r Gymraeg. Nid cyfieithiad sydd yma ond geiriau cwbl newydd heblaw am y byrdwn, ‘halelŵia’ (er, defnyddir haleliwia unwaith yn y gân).

MySpace Brigyn, lle gallwch wrando ar Haleliwia.

Roedd gan i gant o eiriau am sut mae’r gân yn fy ngyrru o’m cof, ond mae’n well i mi fodloni ar: nid ‘Welsh-language adaptation of Leonard Cohen’s global hit song, Hallelujah’ yw cân Brigyn ond cân bregethwrol sy’n anesmwyth o Efengylaidd.

Yna daeth y gân yn stori fawr iawn yn y gyfryngau Prydeinig gan mai Hallelujah sy’n debygol o fod yn Rhif Un dros y Nadolig ar ôl cael ei dewis i enillydd yr X Factor ei rhyddhau fel ei sengl gyntaf. Alexandra Burke enillodd y gystadleuaeth yn dilyn perfformiad ‘unbelievable’ (yn ôl Simon Cowell) o’r gân yn y rownd derfynol ddydd Sadwrn diwethaf.



Ers hynny, mae pob math o straeon wedi codi ynglŷn â geiriau helaeth y gân a’u hystyron, yr ymgyrch gan gefnogwyr Jeff Buckley i godi ei gynnig i frig siartiau’r senglau a trafod gwahanol fersiynau’r gân, o Rufus Wainwright a Bon Jovi i k.d. lang a Susanna and the Magical Orchestra (ddim ar gael ar youtube ond werth ei glywed!).

Mae John Cale wedi cael sylw gweddol yn y trafodaethau yma. Pe bai’r holl sylw i John Cale, yna fe fyddai’r sylw yn nesu at fod yn deilwng. Cafodd ei nodi mewn sawl lle dros y cyfnod diweddar mai canu fersiwn John Cale o’r gân mae pawb ddaeth ar ei ôl, nid y gwreiddiol – a dwi’n cydweld yn llwyr. Dwi’n arbennig o hoff o ailddehongliadau John Cale o ganeuon cerddorion eraill, boed yn ychwanegu adrodd dwfn a darn piano syml i Ready for Drowning gyda James Dean Bradfield (yn Camgymeriad Gwych / Beautiful Mistake), ail-ysgrifennu Ar Lan y Môr yn Dal:Yma/Nawr neu ychwanegu pedwarawd llinynnol hyfryd (gyda’r fiola yng nghanol y cyfan, wrth gwrs) i Hallelujah. Dyma’r fersiwn gorau un o’r gân yn y fy marn bitw i:

18.12.08

Dwy ddime



Ffilm wych ond nid un o fy hoff ganeuon ohoni.

Ond mae pwnc y gân yn weddol amlwg a dyna sydd gen i dan sylw.

Un o’r pynciau sy’n codi amlaf pan fydda i’n trafod Uwch Gynghrair Cymru gyda hwn a’r llall yw tâl y chwaraewyr. Hyd yn oed mewn cynghrair lled-broffesiynol gyda naws lled-deuluol, mae obsesiwn gydag arian caled, oer.

Dwi heb siarad gyda chwaraewyr ynglŷn â’u tâl – sen i’n gwrthod siarad am fy nghyflog i gyda nhw – ond o’r sïon, ymddengys bod rhaid yn cael digon i dalu eu costau teithio ond fawr mwy na hynny, tra bod rhai yn ennill cymaint â hanner can mil y flwyddyn.

Mae na lawer o straeon am yr arian mawr mae’r Rhyl yn talu i’w chwaraewyr – gwrthododd o leiaf dau o’r gwŷr ymunodd o Wrecsam dros yr haf gynigion gan glybiau o’r Gynghrair Bêl-Droed a phenderfynu symud i’r Belle Vue (Danny Williams a Neil Roberts, gyda llaw).

Ac mae stori’r miliwnydd Mike Harris a’i dîm proffesiynol personol, Y Seintiau Newydd (TNS), yn hen hanes erbyn hyn.

Mae ochr arall y geiniog (sori) i’w weld yn amlach o lawer, yn anffodus. Mae Caernarfon ar werth, amheuon ynglŷn ag ymlyniad tymor hir cwmni Gap Recruitment i glwb Cei Connah, ac mae Bangor mewn dyfroedd dyfnion – angen dod o hyd i gyfarwyddwyr a Chadeirydd newydd erbyn mis Ionawr.

Braf oedd clywed bod Castell-nedd wedi’i achub gan ‘gonsortiwm’ (ers i Pobol y Cwm ddefnyddio’r gair, dwi’n ei dderbyn fel rhan o’r iaith) heddiw, ond mae gen i deimlad mai un wennol yw’r stori honno a bod y gaeaf yn mynd i fod yn galed, oer a hir.

Mae darllen erthyglau fel hwn ("Crunch time - how Britain's 10 leading sports are coping with the economic crisis" - mae'n debyg bod 'Olympics' yn un 'sport' bellach...) yn y Guardian heddiw yn fy nghythruddo i. Yn yr un modd â gwraidd y problemau economaidd presennol oedd bancwyr yn meddwi ar fuddsoddiadau cwbl afreal ac anghynaladwy, mae’r problemau a ddaw, yn ddi-os, i chwaraeon proffesiynol yn codi o’r un syched.

Ac yn yr un modd mae’r benthyciadau anhygoel i achub y sector ariannol sy’n hawlio sylw’r gwleidyddion a’r wasg, trafferthion y clybiau anferth a chwaraeon sy’n ffynnu ar ormodedd fel rasio Fformiwla Un caiff y sylw, nid y bobl gyffredin sy’n colli eu pensiwn neu gweld gwerth eu tŷ yn disgyn a cost eu morgais yn codi na’r clybiau bach a dibynna ar haeloni oriau ac arian ambell berson lleol sy’n siwr o fynd i’r wal.

18.2.08

Rowan Williams, y gyfraith a Chaer-grawnt

Cefais supervision am briodi ac ysgaru'r wythnos hon, yn trafod 'when did the transformation from "authoritarian" to "companionate" marriage take place?' fel rhan o'r papur Politics of Gender 1790-1990. Un o'r cerrig milltir mwyaf pwysig wrth drafod yr hanes oedd Deddf Priodi ac Ysgaru 1857 pan gollodd y llysoedd crefyddol eu pwerau dros ysgariad i Dŷ'r Arglwyddi.

Wrth i'r supervision ddod at ei derfyn, fe soniais bod dau ŵr meddw dylai fod wedi gwybod yn well wedi gweiddi abiws arna i a'n ffrind tra'n cerdded yn ôl i'r Coleg dros y penwythnos. Ar ôl clywed yr hanes, fe ddywedodd fy supervisor na fyddai hynny wedi digwydd yn ystod y cyfnod roedden ni'n trafod oherwydd fe fyddai'r Proctors yn cerdded y strydoedd yn gofalu am fyfyrwyr y Brifysgol.

'Heddlu' y Brifysgol yw'r Proctors ac roedd ganddyn nhw bwerau hynod ddefnyddiol yn yr oes a fu, er enghraifft fe allen nhw anfon unrhyw ddynes i'r carchar am y nos petai hi'n cael ei dal yn cerdded strydoedd Caer-grawnt liw nos er budd diogelwch y bechgyn, druan, yn eu Colegau. Roedd gan y Proctors bwerau dros unrhywun oedd yn byw yng Nghaer-grawnt - yn aelod o'r Brifysgol neu beidio - tan 1904! Mae'n rhaid i'r Heddlu (go iawn) ofyn am ganiatâd arbennig i ddod i mewn i'r Coleg hyd yn oed heddiw oherwydd nid yw'r tir o dan eu gofal, yn hytrach yn gyfrifoldeb y Proctors hyd heddiw!


Proctor. Ac wrth gwrs, maen nhw'n dal i wisgo fel hyn

Roedd rhoi Deddf 1857 a 'cyfraith' y Brifysgol yng nghyd-destun yr hyn a ddywedodd Archesgob Caer-gaint am gyfraith Sharia ym Mhrydain yn gwneud i rhywun feddwl dwywaith am yr holl sylw negyddol am jurisdictions cymysg (dydi geiriadur cyfreithiol Robyn Lewis ddim wrth law, sori). Drwy feddwl ychydig ymhellach am y cynsail hanesyddol yn ogystal â'r cynsail cyfreithiol presennol (e.e llysoedd priodas Iddewig), mae'n gwneud rhywun feddwl mai rhywbeth ynglŷn â chyfraith Sharia ei hun, neu Islam ei hun, sy'n gwneud i bobl golli eu tymer gyda Rowan Williams. Roedd llawer o'r dadleuon cyhoeddus yn swnio'n debyg i "allwch chi ddim dewis pa gyfraith i'w ddilyn a pha gyfraith i'w anwybyddu - rhaid cael un system i bawb" ond dwi ddim yn credu mai dyna'r unig reswm i'r Archesgob gael amser drwg ohoni yn y cyfryngau. Dwi'n credu bod llawer o wrth-Foslemiaeth yn gudd yn y dadleuon dros yr wythnos ddiwethaf a dwi'n gweld hynny'n drist.

Gyda llaw, yn 1969 neu 1994 oedd fy ateb i.

27.1.08

Codi'n fore i nos Awstralia

Dwi'n gwylio ffeinal dynion yr Australian Open yn stafell deledu'r Coleg ar hyn o bryd, rhwng Novak Djokovic a Jo-Wilfried Tsonga.

Dwi'n hoff iawn o wylio chwaraeon ar y teledu boed yn bêl-droed (bûm yn gwylio Wigan 1 - 2 Chelsea ddoe), rygbi, tenis, dartiau neu unrhywbeth arall dan haul. Un o occupational hazards gwylio llawer o chwaraeon i'r fath raddau â dwi'n gwneud yw bod rhaid bod yn effro pan mae pawb arall yn cysgu. Dwi ddim fel arfer yn codi am 8 ar fore dydd Sul ond pan fydd gwylio 'digwyddiad' chwaraeon yn y fantol, fyddai allan o'r gwely ar amserau rhyfeddol.

Criced o Awstralia a Sri Lanka, bocsio o Las Vegas, a'r Gemau Olympaidd o bob cwr o'r byd. Mae na ryw atyniad tuag at y teimlad 'roeddwn i yno'-aidd ynof i a dwi'n siwr mai hynny sydd wrth wraidd yr arferiad rhyfedd yma sydd gen i.


Roeddwn i yno! Ar fy soffa! Pan enillodd Mayweather yn erbyn Hatton

Ydi hi'n gwneud gwahaniaeth i unrhywun heblaw amdana i os fues i'n gwylio rowndiau terfynol dynion yr US Open am y tair mlynedd diwethaf neu os fues i'n gwylio Shane Warne yn bowlio ei belawd olaf yn Awstralia? A fydd gan yr wyrion a'r wyresau unrhyw ddiddordeb mewn clywed straeon amdana i yn gwylio gem olaf Tim Henman erioed neu Awstralia yn adennill y Lludw gyda whitewash yn 2007?

Felly pam aros yn effro tra bod rhai eraill yn cysgu a pam ysgrifennu am y peth?

Y geek hanesyddol sy'n siarad, dwi'n meddwl. Dwi'n ddigon o geek i fod eisiau gwylio bob eiliad o ornest ac hefyd yn ddigon o hanesydd i fod eisiau cofio'r union ganlyniadau a'r union brofiadau mewn blynyddoedd i ddod. Beth bynnag fo'r rheswm, mae cyfres undydd Seland Newydd vs Lloegr ar y radio drwy'r nos cyn bo hir ...

21.1.08

Gwaith / Work

Mae gen i fwy o waith nac erioed eleni. Dwi wedi arfer gyda un traethawd yr wythnos - dim mwy, dim llai, rhythm arferol. Tymor yma - traethawd yr wythnos, ymarferion paragraffau bychain o ffynonellau (gobbets), darllen ar gyfer dosbarthiadau Historical Argument and Practice a dau draethawd hir i'w gwneud drwy'r cwbl.

Ac fel sydd wedi digwydd yn ddibynadwy drwy fodolaeth y blog hwn, dwi'n blogio pan dwi fwyaf prysur am mai bryd hynny mae gen i rhywbeth i'w ddweud! Pan mae gen i amser i ysgrifennu, does gen i ddim byd i'w ddweud! Beth bynnag, yn ôl at y gwaith.

Mae fy nhraethawd i'r wythnos hon yn wahanol i bob un arall dwi wedi eu cael ers dod i Gaer-grawnt. Traethawd yn cymharu A Room of One's Own a Three Guineas sydd gen i ac er nad nofelau yw'r ddwy ysgrif, maen nhw'n dra gwahanol i'r llyfrau hanesyddol academaidd, safonol arferol. Mae trin a thrafod polemics o ddechrau'r ganrif o'r testun ei hun yn brofiad cymharol newydd i fi, felly gobeithio bydd pethau'n troi allan yn olreit erbyn diwedd yr wythnos.

Math arall o waith dwi'n cael fy atgoffa amdano bron yn ddyddiol yw pa bynnag waith byddai'n gwneud ar ôl graddio. Dwi ddim yn gwybod sawl gwaith ges i'r sgwrs yma dros wyliau'r Nadolig: Nhw: "Ti dal yng Nghaer-grawnt yn dwyt?" Fi: "Ydw, ar fy mlwyddyn olaf." Nhw: "Beth wyt ti'n mynd i wneud y flwyddyn nesaf?" Fi: "Ymm..."

Llwyddais i gerdded ar draws 'digwyddiad' gyrfaoedd ar gyfer bargyfreithwyr yr wythnos ddiwethaf ac mae'r profiad hwnnw wedi gwneud i mi ailystyried yr opsiwn honno yn fanylach ... Mae'r opsiynau eraill yn amrywio rhwng gwneud gradd bellach mewn hanes neu gwleidyddiaeth a meddwl yn galetach am newyddiadura ayyb ... Duw a wyr ar hyn o bryd, ond dwi wedi penderfynu penderfynu erbyn diwedd yr wythnos yma unwaith ac am byth. Neu erbyn diwedd wythnos nesaf.

Y math olaf o waith dwi wedi bod yn meddwl amdano heddiw yw'r un isod. Er bod cynnwys y gân yn ffiaidd, mae'r cynhyrchu'n wych, yn enwedig yr ychwanegiadau at y gytgan. Wele gân Kelly Rowland wedi'i ailgymysgu gan y Freemasons - Work