18.2.08

Rowan Williams, y gyfraith a Chaer-grawnt

Cefais supervision am briodi ac ysgaru'r wythnos hon, yn trafod 'when did the transformation from "authoritarian" to "companionate" marriage take place?' fel rhan o'r papur Politics of Gender 1790-1990. Un o'r cerrig milltir mwyaf pwysig wrth drafod yr hanes oedd Deddf Priodi ac Ysgaru 1857 pan gollodd y llysoedd crefyddol eu pwerau dros ysgariad i Dŷ'r Arglwyddi.

Wrth i'r supervision ddod at ei derfyn, fe soniais bod dau ŵr meddw dylai fod wedi gwybod yn well wedi gweiddi abiws arna i a'n ffrind tra'n cerdded yn ôl i'r Coleg dros y penwythnos. Ar ôl clywed yr hanes, fe ddywedodd fy supervisor na fyddai hynny wedi digwydd yn ystod y cyfnod roedden ni'n trafod oherwydd fe fyddai'r Proctors yn cerdded y strydoedd yn gofalu am fyfyrwyr y Brifysgol.

'Heddlu' y Brifysgol yw'r Proctors ac roedd ganddyn nhw bwerau hynod ddefnyddiol yn yr oes a fu, er enghraifft fe allen nhw anfon unrhyw ddynes i'r carchar am y nos petai hi'n cael ei dal yn cerdded strydoedd Caer-grawnt liw nos er budd diogelwch y bechgyn, druan, yn eu Colegau. Roedd gan y Proctors bwerau dros unrhywun oedd yn byw yng Nghaer-grawnt - yn aelod o'r Brifysgol neu beidio - tan 1904! Mae'n rhaid i'r Heddlu (go iawn) ofyn am ganiatâd arbennig i ddod i mewn i'r Coleg hyd yn oed heddiw oherwydd nid yw'r tir o dan eu gofal, yn hytrach yn gyfrifoldeb y Proctors hyd heddiw!


Proctor. Ac wrth gwrs, maen nhw'n dal i wisgo fel hyn

Roedd rhoi Deddf 1857 a 'cyfraith' y Brifysgol yng nghyd-destun yr hyn a ddywedodd Archesgob Caer-gaint am gyfraith Sharia ym Mhrydain yn gwneud i rhywun feddwl dwywaith am yr holl sylw negyddol am jurisdictions cymysg (dydi geiriadur cyfreithiol Robyn Lewis ddim wrth law, sori). Drwy feddwl ychydig ymhellach am y cynsail hanesyddol yn ogystal â'r cynsail cyfreithiol presennol (e.e llysoedd priodas Iddewig), mae'n gwneud rhywun feddwl mai rhywbeth ynglŷn â chyfraith Sharia ei hun, neu Islam ei hun, sy'n gwneud i bobl golli eu tymer gyda Rowan Williams. Roedd llawer o'r dadleuon cyhoeddus yn swnio'n debyg i "allwch chi ddim dewis pa gyfraith i'w ddilyn a pha gyfraith i'w anwybyddu - rhaid cael un system i bawb" ond dwi ddim yn credu mai dyna'r unig reswm i'r Archesgob gael amser drwg ohoni yn y cyfryngau. Dwi'n credu bod llawer o wrth-Foslemiaeth yn gudd yn y dadleuon dros yr wythnos ddiwethaf a dwi'n gweld hynny'n drist.

Gyda llaw, yn 1969 neu 1994 oedd fy ateb i.

No comments: